Waarom is ontbijten belangrijk?

Ontbijten is belangrijk. De eerste maaltijd van de dag is niet zomaar bedacht. Ons lichaam heeft het 's nachts zonder eten moeten doen. Om goed te kunnen functioneren en presteren hebben we na het opstaan weer voedsel nodig.

Een ontbijt zorgt ervoor dat we ons goed kunnen concentreren op het werk of op school. Ook zet een goed ontbijt de darmen aan het werk. Wie ontbijt, krijgt veel gemakkelijker alle voedingsstoffen binnen die dagelijks nodig zijn. Onderzoekers hebben de kwaliteit van de voeding van ontbijters en niet-ontbijters vergeleken. Mensen die ontbijten, krijgen meer vitamines en mineralen binnen. Zij komen dichter in de buurt van de aanbevelingen van voedingsdeskundigen voor vitamines, mineralen en voedingsvezel.

Een ontbijt is ook belangrijk om goed op gewicht te blijven. Een ontbijt met brood zorgt voor een goed gevuld gevoel. Uit onderzoek blijkt dat mensen die ontbijten vaker een goed gewicht hebben dan mensen die niet ontbijten. Na een ontbijt is de verleiding minder groot om in de loop van de morgen te veel te snacken of te snoepen. 

Verschillen met de Schijf van Vijf

De Voedselzandloper is ingedeeld in verschillende treden. We bespreken per trede wat de meest opvallende verschillen zijn met de Schijf van Vijf en waar we als Voedingscentrum bedenkingen bij hebben:

Trede 1: dranken

De Voedselzandloper raadt aan om meer te drinken van: water, rode wijn, verse fruitsappen, groene en witte thee, gemberthee en plantaardige melk. Van frisdranken, melk, (drink)yoghurt en voorverpakte sappen wordt aangeraden om minder te drinken. Op deze onderwerpen verschilt de Voedselzandloper van de Schijf van Vijf:

• In de Schijf van Vijf staan in het drankenvak alleen energie-arme dranken. Water, koffie en thee zonder suiker hebben de voorkeur.
• Rode wijn staat niet in de Schijf van Vijf. Een gezonde leefstijl heeft geen glas rode wijn nodig. Bovendien kleven er ook risico’s aan alcoholgebruik.
• Een glas sinaasappelsap, grapefruitsap of ananassap kan per dag één stuk fruit vervangen, maar vruchtensappen kunnen vanwege de hoeveelheid calorieën niet oneindig worden gedronken.

Het is mogelijk om zuivel te vervangen door een plantaardige variant, maar dan raden we de varianten aan met extra calcium.

Trede 2: groente, fruit, havermoutpap, peulvruchten en paddenstoelen

Deze trede zou aardappelen en graanproducten moeten vervangen. Producten uit deze trede leveren echter niet dezelfde voedingsstoffen en zijn daarmee geen volwaardige vervangers. Enerzijds raadt de Voedselzandloper een koolhydraatarm (suikervrij) dieet aan, terwijl het boek ook aangeeft dat suikers onmisbaar zijn. Verburgh raadt aan om producten met een GI (glycemische index) lager dan 50 te eten. Havermout mag van de auteur wel, maar dit is onlogisch, want dit heeft dezelfde GI als andere graanproducten.

De Gezondheidsraad heeft geen of onvoldoende bewijs gevonden dat een voeding met een lage GI het risico op chronische ziekten vermindert. Daarom vindt de Gezondheidsraad dat de GI nog niet kan worden gebruikt bij voedingsadviezen.  Bovendien zijn er te veel factoren die de GI beïnvloeden, zoals bereidingswijze, combinatie met andere producten, vezelgehalte, etc. 

Daarnaast raadt de Voedselzandloper aan om 300 gram groente te eten. Wij gaan echter uit van een Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid (ADH) van  200 gram per dag. Dit draagt in voldoende mate bij aan de voorziening van vitamines, mineralen en voedingsvezel.

Trede 3: vis, gevogelte, eieren, kaas, tofu en quorn

Volgens de zandloper zou je dagelijks vis moeten eten, met name vette vis als makreel of zalm. Liever geen rood vlees, maar gevogelte, eieren, tofu en quorn. Helaas staan hier geen hoeveelheden bij. Uit bijgevoegde menu’s blijkt dat je al gauw op zo’n 150 tot 200 gram vis per dag zit. Dit is volgens onze ADH’s te veel.

Van vlees, vis, eieren en vegetarische vervangers bevelen we 100 tot 125 gram per dag aan, inclusief de vleeswaren op de boterham. Kies de magere varianten en vervang deze twee maal per week door vis, waarvan een keer vette vis. Vette vis vanwege vervuiling liever niet vaker dan vier keer per week en liefst ook niet altijd dezelfde soort.

Verburgh beweert in dit hoofdstuk dat broccoli meer eiwit bevat dan steak, maar dit is een misrekening. Broccoli bevat 3 gram eiwit per 100 gram, steak 22 gram eiwit per 100 gram. Ook zou je geen zuivel meer nodig hebben, omdat calcium ook in broccoli zit. Maar dan zou je 3 kilo broccoli per dag moeten eten om aan je benodigde hoeveelheid calcium te komen.

Trede 4: zwarte chocolade, noten, sojapap en sojayoghurt

De Voedselzandloper raadt noten aan, maar niet hoeveel. Noten hebben inderdaad een goede vetzuursamenstelling en zijn volwaardige vleesvervangers, maar leveren ook erg veel calorieën. Ze staan daarom niet in de Schijf van Vijf. Ook wordt aangeraden om extra vezels aan het eten toe te voegen, maar wie eet volgens de Schijf van Vijf heeft dit doorgaans niet nodig. 

Wat betreft zwarte chocolade: er zijn aanwijzingen zijn dat bepaalde stoffen in cacao een gunstig effect hebben op de bloedvaten. Maar in chocolade zit ook veel verzadigd vet. Dit ‘slechte’ vet vergroot de kans op hart- en vaatziekten juist. Chocola bevat bovendien veel calorieën. Dat geldt voor alle varianten: ook de pure.

Trede 5: suikervervangers, gezonde oliën en smaakversterkers

De Voedselzandloper richt zich uitsluitend op oliën die rijk zijn aan omega-3-vetzuren, terwijl ook smeer- en bereidingsvetten een heel belangrijke plek innemen in ons voedingspatroon. Want deze producten helpen je om onmisbare voedingsstoffen binnen te krijgen, zoals vitamine A, D, E en essentiële vetzuren. Suiker en aspartaam moet helemaal vermeden worden, vindt Verburgh.

Ook volgens de Schijf eet je liever weinig producten waaraan suiker is toegevoegd. Maar het is niet nodig om suiker helemaal te mijden. Zoet broodbeleg bijvoorbeeld past prima in een gezond eetpatroon. Aspartaam is een veilige zoetstof zolang het gebruik onder de Aanvaardbare Dagelijkse Inname blijft. Vervangers als stevia, tagatose en agavenectar, die Verburgh aanraadt, hebben geen extra gezondheidsvoordelen.

Hieronder staat een korte enquette die je als ouders zou kunnen invullen. Door de enquette in te vullen, kunnen wij kijken informatie krijgen over kinderen en ontbijten.

1. Ontbijt u kind 's morgens?
ja      /        nee      /     soms


2. Wat eet u kind bij een ontbijt?


3. Hoelaat ontbijt u kind ongeveer?


4. Merkt u verschil als u kind niet heeft onbeten?